Leerplanadvisering

Opdracht van de inspectie

De onderwijsinspectie brengt advies uit over de leerplannen. De overheid ontwikkelt minimumdoelen die als basis dienen voor de leerplannen. De schoolbesturen, netten of koepels kunnen leerplannen indienen waarin ze minstens die minimumdoelen van de overheid verwerken.
De onderwijsinspectie kan drie adviezen geven: definitieve goedkeuring, voorlopige goedkeuring of een negatief advies. Voor de advisering baseert de onderwijsinspectie zich op door de overheid vastgelegde criteria. De adviezen gaan naar de minister van onderwijs die uiteindelijk beslist. Na goedkeuring kunnen de indieners hun leerplannen verspreiden onder de leraren.

Werkwijze en instrumenten

Welke stappen doorloopt een leerplan?

  1. indienen
    Wanneer?
    Je kunt een leerplan op eender welk ogenblik indienen voor goedkeuring, tenzij je het meteen tijdens het schooljaar dat volgt op de indiening wilt gebruiken. Dan moet je het leerplan uiterlijk op 31 januari voorafgaand aan dat schooljaar indienen. Wanneer je dus een leerplan wilt gebruiken vanaf 1 september 2021 moet je het uiterlijk 31 januari 2021 indienen.
    Het is voor de onderwijsinspectie handig dat je haar per e-mail een aantal maanden vooraf een lijst bezorgt met de leerplannen die je zult indienen. 

    Hoe?
    Een leerplan moet je altijd digitaal indienen.
    Indien het over een beperkt aantal leerplannen gaat, bezorg je alles via e-mail aan: leerplannen.onderwijsinspectie@vlaanderen.be.
    Indien je een omvangrijk pakket leerplannen indient, gebeurt dit best via een cd-rom die je per post opstuurt of zelf aflevert op het volgende adres:

    Onderwijsinspectie
    Tav Filip Thys: secretariaat leerplannen en nuttige ervaring
    Hendrik Consciencegebouw
    Koning Albert II-laan 15
    1210 Brussel 

    Aandachtspunten
    Houd voor je leerplannen rekening met onderstaande aandachtspunten. Deze zijn gebaseerd op de criteria die de onderwijsinspectie hanteert bij het adviseren van de leerplannen:
     
    • Vermeld duidelijk de doelgroep.
    • Maak de systematiek duidelijk, geef de samenhang weer met de voorafgaande en daaropvolgende leerjaren of graden.
    • Geef duidelijk de materiële vereisten aan die minimaal noodzakelijk zijn voor een goede uitvoering.
    • Beperk je tot de essentie, dat bevordert de transparantie.
    • Geef duidelijk aan welke van de eigen doelen bindend zijn en welke louter vrijblijvend.
    • Zorg dat je voldoende ruimte laat voor inbreng van scholen, centra, leraren en lerarenteams.
    • Zorg dat de doelstellingen die noodzakelijk zijn om de minimumdoelen te bereiken herkenbaar aanwezig zijn.
    • Wees consistent, zorg dat je dus geen tegenstrijdige doelen opneemt in het leerplan.
  2. advisering van het leerplan ( leerplan toetsen aan de 6 criteria)
    De onderwijsinspectie controleert of de leerplanmaker voldoet aan de zes criteria. Die zijn vastgelegd door de regering, met het oog op het waarborgen van de onderwijskwaliteit.
     
    1. Vermelding van de doelgroep: de administratieve benaming(en) van de leerlingen- of cursistengroep(en) voor wie het leerplan bestemd is.
    2. Transparantie: een goedgekeurd leerplan bevat ten minste herkenbaar de doelstellingen die noodzakelijk zijn om de eindtermen of basiscompetenties te bereiken of om de ontwikkelingsdoelen na te streven. Als de eindtermen niet zijn bepaald, legt de indiener zelf de onderwijskundige doelen vast.
      Extra toelichting voor dko: ‘herkenbaar’ betekent
      • Het is duidelijk welke doelstellingen uit het leerplan gekoppeld zijn aan de basiscompetenties en beroepskwalificaties en welke doelstellingen uit het leerplan uitbreiding zijn.
      • De leerplandoelen zijn een herkenbare operationalisering van de basiscompetenties en beroepskwalificaties.
    3. Het leerplan geeft aan welke ruimte er is voor de inbreng van de scholen, de centra, de leraren en het lerarenteam.
    4. Opbouw: het leerplan maakt de systematiek duidelijk volgens welke het is opgebouwd. Het geeft binnen het leerplichtonderwijs de samenhang aan met voorafgaande of daaropvolgende leerjaren of graden.
      Extra toelichting voor dko: ‘systematiek’ betekent
      • De elementen die bepalend zijn voor de opbouw van het leerplan.
      • De elementen die bepalend zijn voor het beheersingsniveau van elke doelstelling.
    5. Consistentie: een leerplan bevat geen doelstellingen die tegenstrijdig zijn met de vastgelegde eindtermen, ontwikkelingsdoelen of basiscompetenties.
    6. Materiële uitvoerbaarheid: het leerplan moet duidelijk vermelden welke materiële vereisten minimaal noodzakelijk zijn voor een goede uitvoering.
      Extra toelichting voor dko: ‘minimale materiële vereisten’ betekent
      • De beschrijving van het didactisch materiaal en de aangepaste schooluitrusting (erkenningsvoorwaarde, art. 100 in het decreet), die nodig zijn om de doelstellingen te bereiken.
  3. invullen adviesformulier
    Nadat de onderwijsinspectie het leerplan heeft getoetst aan de 6 criteria, stelt hij zijn advies op. Ofwel voldoet het leerplan aan de 6 criteria ofwel is er bijsturing nodig. De inspectie heeft 3 adviezen:
    • definitieve goedkeuring: Het leerplan voldoet aan de 6 criteria.
    • voorlopige goedkeuring: Het leerplan kan tijdelijk gebruikt worden, maar er is wat bijsturing nodig.
    • Negatieve goedkeuring: Zo kan het leerplan niet gebruikt worden.
  4. adviezen naar minister
    De ingevulde adviezen worden voor goedkeuring naar de minister van Onderwijs gebracht. De minister bekijkt de adviezen en geeft zijn goedkeuring. 
     
  5. indiener wordt op de hoogte gebracht
    Uiterlijk drie maanden na het indienen van het leerplan moet de onderwijsinspectie de indiener elektronisch of via de post op de hoogte brengen van het uitgebrachte advies. Gebeurt dat niet binnen die termijn van drie maanden, dan is het leerplan definitief goedgekeurd. 
     

Extra informatie

Wat is een leerplan?

Een leerplan formuleert minstens de doelstellingen die noodzakelijk zijn om de minimumdoelen van de overheid te bereiken. Daar bovenop kan de leerplanmaker ook eigen doelen formuleren afhankelijk van zijn pedagogische visie.

Waarom een leerplan?

Om als school erkend te worden, moet je onder andere een goedgekeurd leerplan toepassen. Dit goedgekeurd leerplan is ook de norm bij de controle door de onderwijsinspectie.

Wat staat in een leerplan?

Een leerplan bevat herkenbaar de doelstellingen die noodzakelijk zijn om de minimumdoelen (eindtermen, ontwikkelingsdoelen en specifieke eindtermen) na te streven of te bereiken. Daarnaast kan de leerplanmaker doelen opnemen die hij uitdrukkelijk formuleert vanuit zijn eigen opvoedingsproject. Het moet ook duidelijk zijn voor welke doelgroep het leerplan bestemd is en welke materiële vereisten minimaal noodzakelijk zijn voor een goede uitvoering. Verder maakt een leerplan ook de systematiek duidelijk volgens welke het is opgebouwd. Bovendien geeft het duidelijk aan waar er ruimte is voor inbreng van de scholen, centra, leraren en lerarenteams. Indien gewenst kunnen ook vakoverschrijdende eindtermen opgenomen worden in het leerplan. Veel leerplannen geven ook pedagogische tips aan de leraren om hen te helpen de leerplandoelen te realiseren.

Wie maakt een leerplan?

Elke inrichtende macht, schoolbestuur of centrumbestuur heeft de bevoegdheid om een leerplan op te maken. Vaak geven inrichtende machten volmacht aan de koepel waartoe ze behoren om in hun naam leerplannen op te stellen. Het Gemeenschapsonderwijs (GO!) is als enige gemachtigd door de overheid om leerplannen te schrijven voor zijn scholen. In het volwassenenonderwijs zijn de leerplannen netoverschrijdend opgesteld.

Welke adviezen kan de inspectie uitbrengen?

De inspectie heeft 3 adviezen met betrekking tot goedkeuring:

  • definitieve goedkeuring: het leerplan voldoet aan de 6 criteria.
  • voorlopige goedkeuring: het leerplan kan tijdelijk gebruikt worden, maar er is bijsturing nodig.
  • negatief: zo kan het leerplan niet gebruikt worden.

Daarnaast kan de onderwijsinspectie ook nog voorstellen om een goedgekeurd leerplan op te heffen. Dat kan bijvoorbeeld als een leerplan niet meer actueel is. De inspectie moet elk advies dat ze uitbrengt motiveren.

Hoe dwingend is een leerplan?

Om erkend te worden, moet de school voldoen aan een aantal voorwaarden. Het toepassen van een goedgekeurd leerplan is er één van. Een leerplan is dus helemaal niet vrijblijvend.

Regelgeving

Decreet van het basisonderwijs 1997
Codex Secundair Onderwijs afdeling 3 "Eindtermen, ontwikkelingsdoelen en leerplannen"
Besluit van de Vlaamse Regering tot vaststelling van de goedkeuringscriteria en indieningsmodaliteiten van de leerplannen

De decreten, de codex en besluiten vind je terug in Edulex.

Nuttige links

Alle informatie over ontwikkelingsdoelen en eindtermen: http://eindtermen.vlaanderen.be/.

FAQ

Wat te doen als het leerplan niet is goedgekeurd?

Het is altijd mogelijk contact op te nemen met de onderwijsinspectie voor bijkomende uitleg. De onderwijsinspectie kan jou ook zelf contacteren en uitnodigen op een overleg. Ga je niet akkoord met een negatief advies, dan heb je twintig dagen na ontvangst van het bericht om per aangetekende brief een gemotiveerd beroepschrift in te dienen bij de beroepscommissie.

Waar kan ik de leerplannen terugvinden?

De leerplanmakers zijn eigenaar van hun leerplannen en beslissen zelf hoe ze ze verspreiden. Op de website van de koepels en netten vind je de meeste leerplannen. Je kunt ze natuurlijk ook aanvragen bij je schoolbestuur.

Wanneer weet ik of mijn leerplannen werden goedgekeurd?

Uiterlijk drie maanden na het indienen van het leerplan brengt de onderwijsinspectie de indiener elektronisch of via de post op de hoogte. Als de indiener binnen die termijn niet geïnformeerd werd over het advies, dan moet het advies beschouwd worden als een advies tot definitieve goedkeuring.

Mijn leerplan kreeg slechts een voorlopige goedkeuring. Wat nu?

Indien je overleg wenst, zal dit georganiseerd worden. Neem hiervoor contact op met coördinerend inspecteur Marjan Meulewaeter. Je zult je leerplan in elk geval opnieuw moeten indienen.

Ik heb een gemotiveerd advies tot opheffing van goedkeuring gekregen. Wat nu?

Je hebt in elk geval twee schooljaren om een nieuw leerplan in te dienen.
Het is altijd mogelijk contact op te nemen met voor bijkomende uitleg. De onderwijsinspectie kan jou ook zelf contacteren en uitnodigen op een overleg. Ga je niet akkoord met een advies tot opheffing, dan heb je twee maanden na ontvangst van het bericht om per aangetekende brief een gemotiveerd beroepschrift in te dienen bij de beroepscommissie.

De eindtermen zijn gewijzigd. Hoeveel tijd heb ik om een aangepast leerplan in te dienen?

Wanneer er vernieuwde of nieuwe eindtermen zijn, vermeldt het Besluit van de Vlaamse Regering steeds vanaf wanneer ze van kracht zijn. Vanaf het moment dat ze van kracht zijn, moet je beschikken over een aangepast goedgekeurd leerplan.